Elżbieta Wigérides Limburg-Luksemburg (urodzona na zamku w Pradze, w 1409 roku, 28 lutego, po 27 kwietnia lub 28 grudnia, zmarła w Györ (Raab), 19 grudnia 1442 roku) herb
Córka Zygmunta Wigérides Limburg-Luksemburg, cesarza Rzymskiego Narodu Niemieckiego, króla Węgier, Czech i Barbary von Sanegg Cyllijskiej, córki Hermanna II von Sanegg, hrabiego Cylli, bana Chorwacji i Dalmacji.
Regentka Węgier, Czech, Księstwa wrocławskiego od 27 października 1439 roku do 15 maja 1440 roku.
W Bratysławie, 23 września 1421 roku (per procuro), w Wiedniu 26 kwietnia 1422 roku (pro futuro) poślubiła Albrechta V Habsburga (urodzony w Wiedniu, 10 sierpnia 1397 roku, zmarł Neszmély pod Ostrzyhomiem, 27 października 1439 roku), księcia Austrii, króla Węgier, Czech i Niemiec, cesarza rzymskiego.
1 stycznia 1438 roku w bazylice Panny Marii w Székesfehérvár (Białogrodzie Królewskim) Elżbieta i Albrecht zostali koronowani odpowiednio na królową i króla Węgier. 18 marca 1438 roku Albrecht został wybrany na króla rzymskiego. Dopiero w kwietniu przybyło do Wiednia poselstwo stanów czeskich, które mu przedłożyło swoje żądania. Albrecht większość z nich przyjął. Ugrupowania bardziej radykalne opowiedziały się przeciw Habsburgowi, popierając kandydaturę polską (króla Polski Władysława III lub jego brata Kazimierza). 6 maja 1438 roku sejm ziemski powierzył czeską koronę Albrechtowi, który 15 czerwca 1438 roku przybył bez żony do Pragi. Elżbieta rządziła w tym czasie Węgrami.
Koronacja Albrechta na króla czeskiego odbyła się 29 czerwca 1438 roku. Wkrótce po niej z powodzeniem walczył z polskimi interwencjami. Albrecht zawarł w 1439 roku rozejm z Polską i powrócił na Węgry, gdzie walczył z Turkami, ale bez powodzenia. Zmarł nagle 27 października 1439 roku. Po nagłej śmierci Albrechta jesienią 1439 roku, pod naciskiem sejmu węgierskiego, wyraziła zgodę na poślubienie króla Polski Władysława III Jagiellończyka, który w styczniu 1440 roku został powołany na tron budański.
Władzę na Węgrzech przejęła Elżbieta. Miała wtedy 30 lat i, jako córka Zygmunta, uważała się za prawowitą dziedziczkę Węgier. Przeciwny punkt widzenia reprezentowali panowie węgierscy, który uważali tron za elekcyjny i chętnie widzieliby na nim króla polskiego. Elżbieta spodziewała się dziecka i była przekonana, że będzie to syn. Rozpoczęła tworzenie własnego stronnictwa. Mogła liczyć na poparcie swoich krewniaków z rodu hrabiów Cilli, m.in. na największego posiadacza ziemskiego na Węgrzech Ulryka Cylejskiego. Elżbietę popierały również możnowładcze rody Szécsich i Garaiów oraz książęca serbska dynastia Brankoviczów. Elżbieta mogła też liczyć na poparcie miast węgierskich. By zapewnić sobie wpływ na koronację przyszłego króla Elżbieta powołała swoich stronników na najważniejsze urzędy w kraju. Arcybiskupem ostrzyhomskim (który dokonywał koronacji) został Dionizy Szécsi, kasztelanem Wyszehradu (gdzie przechowywano insygnia) został Władysław Garai.
Do początku 1440 roku Elżbieta przebywała w Budzie, a jej zarządzenia były powszechnie respektowane. 1 stycznia 1440 roku zebrał się sejm węgierski, który miał zadecydować o losach korony. Państwu potrzebny był monarcha, który weźmie na siebie ciężar walki z Turkami. To wykluczyło ewentualnego syna Elżbiety. Pozostawali dwaj kandydaci, którzy mieli poślubić królową - Władysław III i syn księcia serbskiego Jerzego Brandovicia, Łazarz. Ostatecznie zwyciężyła kandydatura króla polskiego wspierana przez biskupa Egeru Szymona Rozgonyiego i Janosa Hunyadiego. Posłowie węgierscy wyruszyli do Krakowa, gdzie zaproponowano Władysławowi koronę św. Stefana.
Elżbieta pozornie pogodziła się z decyzją sejmu. Wkrótce jednak wyjechała z Budy do Wyszehradu, gdzie przy pomocy zaufanych dworzan wykradła insygnia koronacyjne. Następnie ruszyła dalej na północ, w kierunku Preszburga. Po drodze, 22 lutego w mieście Győr, urodziła syna Władysława. Tymczasem 8 marca w Krakowie uroczyście ogłoszono zgodę króla polskiego na objęcie korony węgierskiej. W tej sytuacji Elżbieta postanowiła nie wpuścić Władysława na Węgry. Do wierności królowej wezwano miasta przygraniczne, a 15 maja syn Elżbiety został koronowany z pełnym obowiązującym ceremoniałem. Przysięgę koronacyjną w jego imieniu złożyła Elżbieta.
Władysław III wyruszył na Węgry dopiero w połowie kwietnia. Do Budy dotarł 22 maja. Sejm węgierski uznał koronację Władysława "Pogrobowca" za nieważną i złożył przysięgę na wierność królowi Polski, który 17 lipca został koronowany kopią korony św. Stefana przez arcybiskupa Szécsiego, który wcześniej koronował Pogrobowca. Następnie wycofała się do Pożonia i dalej do Győr (niem. Raab), wywożąc ze sobą węgierskie klejnoty koronacyjne. Wkrótce zresztą arcybiskup ponownie opowiedział się po stronie Habsburga.
Na Węgrzech rozpoczęła się wojna domowa. Elżbieta uzyskała silne poparcie miast na północy Węgier. Pozyskała też husyckiego najemnika Jana Giskrę z Brandysu. Na południu kraju stronnicy Elżbiety zbierali wojska w celu ataku na Budę. W grudniu 1440 roku zostali oni jednak pokonani przez ściągnięte znad granicy tureckiej wojska Hunyadiego i Mikołaja Ujlakiego. W ciągu kilku następnych miesięcy, dzięki dyplomatycznym działaniom Mikołaja Lasockiego i Grzegorza z Sanoka pozyskano południe Węgier dla sprawy jagiellońskiej.
Po otrzymaniu posiłków z Polski Władysław wyruszył w 1441 roku do południowych i zachodnich Węgier całkowicie pacyfikując tą część kraju. W kwietniu zawarto ugodę z hrabiami Cilli, który przeszli do obozu Władysława. Jednocześnie Jan Hunyadi spacyfikował Siedmiogród. W czerwcu 1441 roku Elżbieta udała się do Austrii, do krewniaka swojego męża, cesarza Fryderyka III. Pożyczyła odeń pieniądze na dalsze finansowanie wojny oraz powierzyła jego opiece swoje dzieci. Tymczasem koszty wojny domowej obciążały skarb Władysława. W 1442 roku szlachta polska coraz głośniej domagała się zawarcia ugody na Węgrzech. Również strona przeciwna była wyczerpana dwuletnią wojną. Dzięki mediacji legata papieskiego, kardynała Cesariniego rozpoczęto rokowania w Győr.
Ugodę podpisano 14 grudnia 1442 roku. Doszło wówczas do osobistego spotkania króla Władysława z Elżbietą. Polski monarcha ofiarował królowej czarną szubę, przetykaną złotem i podbitą sobolami o wartości 260 florenów. Królowa w odpowiedzi podarowała Władysławowi kilka wierzchowców. Król zaprosił też Elżbietę na odpust do Budy, po czym wyjechał 15 grudnia. Przy Elżbiecie pozostał Mikołaj Lasocki.
Dwa dni po wyjeździe Władysława Elżbieta zachorowała. Zmarła nagle w trzecim dniu choroby (zapewne na dyzenterię, niemniej podejrzewano otrucie) dnia 19 grudnia 1442 rku w Győr i została pochowana u boku Albrechta w tradycyjnym miejscu pochówku władców węgierskich w bazylice w Székesfehérvár. Kardynał Piccolomini pisał, że przyczyną jej śmierci była biegunka i zadawniona choroba kobieca. Podobną przyczynę podaje Jan Długosz. Z kolei kroniki austriackie mówią o otruciu Elżbiety za pomocą szuby sobolowej darowanej przez Władysława.
Albrecht i Elżbieta mieli razem dwóch synów i dwie córki:
Anna (urodzona 12 kwietnia 1432 roku, zmarła 14 listopada 1462 roku), żona landgrafa Turyngii Wilhelma II "Mężnego",
Jerzy (urodzony i zmrł 16 lutego 1435 roku),
Elżbieta Rakuszanka (urodzona w 1436 roku, zmarła 30 sierpnia 1505 roku), żona Kazimierza IV Jagiellończyka, króla Polski i wielkiego księcia Litewy,
Władysław "Pogrobowiec" (urodzony 22 lutego 1440 roku, zmarł 23 listopada 1457 roku), król Czech i Węgier, zmarł bezpotomnie.
Żródła:
Elżbieta Luksemburska "Kobiety w polityce"
Elżbieta Luksemburska w "Wikipedia" tłumaczenie: Bogdan Pietrzyk
"WITTELSBACHOWIE I LUKSEMBURGOWIE XIV-XV w."- autor: Przemysław Jaworski - 2018
26-12-2019